Innowacje medyczne: czy Europa nadrabia straty do USA?

/ Aktualności, Blog / Przez

Transfer technologii w medycynie to proces wyjątkowo złożony i często znacznie wolniejszy niż w innych branżach. Mimo dynamicznego rozwój innowacji na europejskich uczelniach i w szpitalach, Stany Zjednoczone wciąż pozostają niekwestionowanym liderem w komercjalizacji i szybkim skalowaniu nowych rozwiązań medycznych. W tym kontekście pojawia się kluczowe pytanie: jak wygląda tempo wdrażania innowacji medycznych w Polsce i Europie? Co sprzyja, a co spowalnia transfer technologii z laboratoriów do praktyki klinicznej?

Tempo rozwoju i wdrażania

Co do zasady Stany Zjednoczone charakteryzują się szybszym tempem komercjalizacji dzięki dużemu dostępowi do kapitału wysokiego ryzyka (venture capital) i często bardziej elastycznym ścieżkom regulacyjnym. To pozwala na dynamiczne powstawanie startupów, które szybko pozyskują finansowanie na rozwój i wprowadzanie produktów na rynek. W Europie proces ten jest znacznie wolniejszy, z powodu większego nacisku na finansowanie publiczne i bardziej rygorystyczne, często zdecentralizowane, procesy zatwierdzania.

Jednak dynamika ta zaczyna się zmieniać. Europa odnotowuje spory wzrost ekosystemów startupowych. Według StartupBlink Global Startup Ecosystem Index 2025, średnie tempo wzrostu startupów w europejskich miastach (w globalnej pierwszej setce) wynosi 27,2%, co stanowi prawie 2,5 razy tyle co w USA. To wskazuje na rosnącą zdolność Europy do inkubowania i rozwijania innowacyjnych projektów. Co więcej, w Europie odnotowuje się także przyspieszenie inwestycji venture capital – w 2024 roku odnotowano 26% wzrost względem roku poprzedniego, co jest drugim najwyższym wynikiem w historii regionu (Invest Europe, 2025).

Europejskie innowacje cyfrowe:

Kraje europejskie coraz częściej inwestują w digitalizację badań medycznych oraz służby zdrowia.

  • Polska – rozwój Regionalnych Centrów Medycyny Cyfrowej (RCMC), wspieranych przez Agencję Badań Medycznych (ABM), jest doskonałym przykładem inicjatyw mających na celu cyfryzację badań klinicznych i efektywniejsze wykorzystanie danych pacjentów. Takie projekty pokazują, że nasz kraj aktywnie włącza się w transformację cyfrową medycyny.
  • Niemcy – inwestycje w medycynę precyzyjną i personalizowaną. Przykładem jest finansowany przez rząd National Research Data Infrastructure (NFDI4Health), który ma na celu ułatwienie dostępu do danych medycznych dla celów badawczych i innowacyjnych. Platforma domyślnie służyć ma jako infrastruktura wymiany danych oraz miejsce interdyscyplinarnej współpracy klinicystów, epidemiologów, prawników, informatyków (biomedycznych), dietetyków i statystyków.
  • Skandynawia – kraje skandynawskie, takie jak Szwecja czy Dania, są liderami w cyfryzacji opieki zdrowotnej i wdrażaniu rozwiązań telemedycznych (Digital Health i telemedycyna), co było widoczne szczególnie podczas pandemii. Ich model często łączy publiczne finansowanie z silnymi partnerstwami z sektorem prywatnym.

Rywalizacja Europa – USA. Co sprzyja, a co spowalnia transfer technologii?

Czynniki sprzyjające:

  • Rosnące finansowanie publiczne: Programy ramowe UE (np. Horyzont Europa) oraz krajowe agencje (np. ABM w Polsce) aktywnie wspierają badania i rozwój innowacji medycznych.
  • Wzrost inwestycji VC: Choć nadal mniejsze niż w USA, europejskie i polskie fundusze VC coraz chętniej inwestują w medtech i biotech. Coraz większą rolę odgrywają także firmy venture buildingowe, które holistycznie wspierają rozwój firm i startupów.
  • Wzrost kompetencji cyfrowych oraz świadomości AI: Upowszechnianie rozwiązań AI w diagnostyce, rosnąca rola telemedycyny i e-zdrowia, edukacja personelu medycznego w zakresie nowych technologii.
  • Rozwój ekosystemów wsparcia: Centra Transferu Technologii (takie jak nasze), inkubatory, huby, akceleratory i parki technologiczne wspierają rozwój innowacji, oferując wsparcie merytoryczne i logistyczne, a także dostęp do sieci kontaktów.
  • Korzystne regulacje UE (np. EU AI Act): Pierwsze kompleksowe rozporządzenie regulujące rozwój, wdrażanie i stosowanie sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej. Choć początkowo może spowalniać, długofalowo ma pozycjonować Europę jako lidera w etycznym i bezpiecznym wdrażaniu innowacji opartych na AI, co jest kluczowe w medycynie.

Czynniki spowalniające:

  • Fragmentacja rynku UE: Różnice w systemach opieki zdrowotnej, systemach refundacji i barierach językowych między krajami członkowskimi UE utrudniają skalowanie produktów. To, co sprawdza się w Niemczech, niekoniecznie sprawdzi się w Polsce czy we Francji.
  • Wyzwania związane z pozyskiwaniem kapitału: Choć sytuacja się poprawia, Europa wciąż odstaje od USA w dostępie do kapitału wysokiego ryzyka (venture capital). Dodatkowo, 32% kapitału pozyskanego w Europie pochodzi od inwestorów spoza Europy (Invest Europe, 2025), co świadczy o wciąż istniejącym niedoborze wewnętrznego finansowania.
  • Złożoność regulacyjna: Wdrożenie nowego rozporządzenia o wyrobach medycznych (MDR) w Europie znacząco zaostrzyło wymagania, prowadząc do dłuższych i kosztowniejszych procesów certyfikacji CE. Badania wskazują, że prawie 90% firm doświadczyło wzrostu kosztów, a 30% zgłosiło trudności we wprowadzaniu innowacyjnych produktów na rynek z powodu MDR (ResearchGate, 2023). Co do zasady, w Europie znacznie dłużej niż w USA trwa proces rejestracji, oceny i refundacji nowych terapii/rozwiązań.

Jak jeszcze skuteczniej wspierać innowacje medyczne w naszym regionie?

Aby Europa mogła skutecznie nadrabiać dystans do USA i stać się globalnym liderem innowacji medycznych, konieczne są:

  1. Harmonizacja i uproszczenie regulacji: Dążenie do większej przejrzystości i efektywności procesów regulacyjnych w UE.
  2. Wsparcie dla międzynarodowego skalowania: Ułatwienie startupom medycznym wejścia na wiele rynków UE, np. poprzez standaryzację procesów i budowanie wspólnych platform danych.
  3. Inwestycje w cyfrową infrastrukturę i dane: Dalszy rozwój rozwiązań takich jak RCMC w Polsce i podobnych inicjatyw w Europie, by gromadzić, analizować i udostępniać wysokiej jakości, anonimowe dane medyczne.
  4. Rozwój klastrów innowacji: Tworzenie i wzmacnianie regionalnych klastrów, które łączą uniwersytety, szpitale, firmy farmaceutyczne i technologiczne, a także fundusze inwestycyjne, tworząc sprzyjające środowisko do współpracy i szybkiego transferu technologii.
  5. Edukacja i przedsiębiorczość akademicka: Dalsze wspieranie programów edukacyjnych dla naukowców i studentów, które rozwijają kompetencje biznesowe i przedsiębiorcze, a także promują kulturę innowacji.

Europa, a w tym Polska, robi wyraźne postępy – szczególnie w cyfryzacji zdrowia i tworzeniu ekosystemu współpracy. Wciąż traci jednak do USA w tempie komercjalizacji i skalowania. Kluczowe są uproszczone regulacje, dostęp do kapitału oraz intensywna współpraca na linii nauka-biznes-administracja, by nowe rozwiązania szybciej trafiały do europejskich pacjentów.

Źródła: