Pojęcie modelu biznesowego po raz pierwszy pojawiło się w literaturze w latach 60-tych ubiegłego stulecia. Jednak dopiero około 2000 roku termin ten został spopularyzowany wraz ze dynamicznym rozwojem technologii telekomunikacyjnych, w szczególności informatycznych. Obecnie jest to termin powszechnie znany w środowisku biznesowym i narzędzia służące do tworzenia i oceny biznesowych i wykraczają daleko poza obszary w których pierwotnie były stosowane. Posiadanie przez członków zespołów kompetencji z zakresu tworzenia modeli biznesowych może przyczynić się do zwiększenia odsetka projektów zakończonych sukcesem.
Pomimo istnienia wielu definicji, cechą wspólną dla wszystkich metodologii jest jego istota, która skupia się na:
1. Artykulacji propozycji wartości.
2. Określeniu docelowego segmentu rynku.
3. Przedstawianiu mechanizmu generowania przychodów (tzn. określa odbiorców oferty oraz przyczynę, dla której będą ofertą zainteresowani).
4. Definiuje strukturę łańcucha wartości wymaganą dla kreowania i dystrybuowania oferty oraz zasoby niezbędne dla wsparcia pozycji w sieci wartości.
Uporządkowane informacje w postaci rozpisanego modelu biznesowego pozwalają na poprawne zarządzanie ryzykiem w procesie komercjalizacji (wdrożenia rozwiązania na rynek) poprzez podejmowanie odpowiednich decyzji. Obliczanie ryzyka w ramach danego modelu biznesowego polega na szacowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia konkretnych rezultatów oraz na szacowaniu wartości strat, które zostaną poniesione, jeśli danego rezultatu nie uda się osiągnąć. Przygotowanie modelu biznesowego jest jedną z pierwszych czynności jakie powinny zostać wykonane po podjęciu decyzji o rozpoczęciu działań mających zakończyć się wdrożeń rynkowym.